"Μονοπάτια γνώσης"

Σταματοπούλου Νίκη Φιλόλογος/Ειδική Παιδαγωγός


ΒΑΣΙΚΟΙ  ΑΟΡΙΣΤΟΙ Β 

  1. ἄγω                               ἤγαγον
  2. ἄγομαι                         ἠγαγόμην
  3. αἱρῶ                             εἷλον
  4. αἱροῦμαι                     εἱλόμην
  5. αἰσθάνομαι                ᾐσθόμην
  6. ἁμαρτάνω                  ἥμαρτον
  7. ἀνέχομαι                      ἠνεσχόμην
  8. ἀπαγορεύω                ἀπεῖπον
  9. ἀπόλλυμαι                  ἀπωλόμην
  10. ἀφικνοῦμαι                 ἀφικόμην
  11. βάλλω                            εβαλον
  12. βάλλομαι                      ἐβαλόμην
  13. γίγνομαι                       ἐγενόμην
  14. εἰμὶ                                   ἐγενόμην
  15. ἕπομαι                            ἑσπόμην
  16. ἔρχομαι                          ἦλθον
  17. ἐρωτάω -ῶ                    ἠρόμην
  18. εὑρίσκω                         εὗρον/ ηὗρον
  19. εὑρίσκομαι                    εὑρόμην/ ηὑρόμην
  20. ἔχω                                    ἔσχον
  21. ἔχομαι                              ἐσχόμην
  22. (ἀπο)θνῄσκω                (ἀπ)ἔθανον
  23. λαγχάνω                          ἔλαχον
  24. λαμβάνω                         ἔλαβον
  25. λαμβάνομαι                   ἐλαβόμην
  26. λανθάνω                         ἔλαθον
  27. λανθάνομαι                   ἐλαθόμην
  28. λέγω                                 εἶπον
  29. λείπω                               ἔλιπον
  30. λείπομαι                         ἐλιπόμην
  31. μανθάνω                        ἔμαθον
  32. ὄλλυμαι                          ὠλόμην
  33. ὁρῶ                                  εἶδον
  34. ὁρῶμαι                           εἰδόμην
  35. ὀφείλω                           ὤφελον
  36. ὀφλισκάνω                   ὦφλον
  37. πάσχω                            ἔπαθον
  38. πείθω                             ἔπιθον
  39. πείθομαι                       ἐπιθόμην
  40. πίπτω                            ἔπεσον
  41. πυνθάνομαι               ἐπυθόμην
  42. τέμνω                           ἔτεμον
  43. τέμνομαι                    ἐτεμόμην
  44. τίκτω                            ἔτεκον
  45. τρέπω                          ἔτραπον
  46. τρέπομαι                    ἐτραπόμην
  47. τρέχω/ θέω                ἔδραμον
  48. τυγχάνω                      ἔτυχον
  49. ὑπισχνοῦμαι              ὑπεσχόμην
  50. φέρω                            ἤνεγκον
  51. φεύγω                          ἔφυγον  

Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία 7.3.14

Κείμενο

Ὁ Κῦρος μὲν δὴ ταῦτ᾽ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ᾽ ὄψοιτο. ἡ δὲ γυνὴ τοὺς μὲν εὐνούχους ἐκέλευσεν ἀποστῆναι, ἕως ἄν, ἔφη, τόνδ᾽ ἐγὼ ὀδύρωμαι ὡς βούλομαι· τῇ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῇ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ. ἡ δὲ τροφὸς πολλὰ ἱκετεύουσα μὴ ποιεῖν τοῦτο, ἐπεὶ οὐδὲν ἥνυτε καὶ χαλεπαίνουσαν ἑώρα τήν γυναῖκα, ἐκάθητο κλαίουσα. ἡ δὲ ἀκινάκην πάλαι παρεσκευασμένον σπασαμένη σφάττει ἑαυτὴν καὶ ἐπιθεῖσα ἐπὶ τὰ στέρνα τοῦ ἀνδρὸς τὴν ἑαυτῆς κεφαλὴν ἀπέθνῃσκεν. ἡ δὲ τροφὸς ἀνωλοφύρατό τε καὶ περιεκάλυπτεν ἄμφω ὥσπερ ἡ Πάνθεια ἐπέστειλεν. --

---- ἀκινάκης, ὁ: μαχαίρι, ευθύ ξιφοειδές περσικό μαχαίρι με κοντή λάμα σπασαμένη < σπάομαι-ῶμαι="βγάζω" από="" τη="" θήκη,="" ξιφουλκώ,="" τραβώ,="">

1. α) «Ὁ Κῦρος μὲν δὴ ταῦτ᾽ εἰπὼν… τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ.»: Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 10

β) Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της τροφού πριν και μετά την αυτοκτονία της  της Πάνθειας;

Μονάδες 10

2. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

γυναῖκα: την κλητική ενικού

ἑαυτῆς: τη δοτική ενικού του αρσενικού στο α΄ πρόσωπο

ἑνί: την ίδια πτώση στο θηλυκό γένος

πάλαι: τον συγκριτικό βαθμό του επιρρήματος πο

πολλά: την ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού στον υπερθετικό βαθμό

ὄψοιτο: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα

παραμένειν: το β΄ ενικό υποτακτικής αορίστου στην ίδια φωνή

ἀποθάνῃ :το γ΄ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα

περικαλύψαι: το α΄ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου στη μέση φωνή

ἐπέστειλεν:το απαρέμφατο του μέλλοντα

Μονάδες 10

3. α) Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου:

ἀνδρὸς, οὐκέτ’, ἱματίῳ, πολλὰ, χαλεπαίνουσαν, τὴν ἑαυτῆς.

Μονάδες 3

β) ἡ τροφὸς περιεκάλυπτεν τήν γυναῖκα: Να μεταφερθεί η πρόταση στην αντιθετη σύνταξη.

Μονάδες 2

γ) να βρεθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου και να χαρακτηριστούν συντακτικά

Μονάδες 4

Κριτήρια αξιόλογησης Αρχαίων Ελληνικών (διδαγμένο/Φάκελος υλικου)

Κριτήρια αξιόλογησης Αρχαίων Ελληνικών (διδαγμένο/Φάκελος υλικου)

3ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Αριστοτέλης,  Ἠθικὰ Νικομάχεια, Β1, 1-4 (1103a4-32)

Διττῆς δὴ τῆς ἀρετῆς οὔσης͵ τῆς μὲν διανοητικῆς τῆς δὲ ἠθικῆς͵ ἡ μὲν διανοητικὴ τὸ πλεῖον ἐκ διδασκαλίας ἔχει καὶ τὴν γένεσιν καὶ τὴν αὔξησιν͵ διόπερ ἐμπειρίας δεῖται καὶ χρόνου͵ ἡ δ΄ ἠθικὴ ἐξ ἔθους περιγίνεται͵ ὅθεν καὶ τοὔνομα ἔσχηκε μικρὸν παρεκκλῖνον ἀπὸ τοῦ ἔθους. ἐξ οὗ καὶ δῆλον ὅτι οὐδεμία τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν φύσει ἡμῖν ἐγγίνεται· οὐθὲν γὰρ τῶν φύσει ὄντων ἄλλως ἐθίζεται͵ οἷον ὁ λίθος φύσει κάτω φερόμενος οὐκ ἂν ἐθισθείη ἄνω φέρεσθαι͵ οὐδ΄ ἂν μυριάκις αὐτὸν ἐθίζῃ τις ἄνω ῥιπτῶν͵ οὐδὲ τὸ πῦρ κάτω͵ οὐδ΄ ἄλλο οὐδὲν τῶν ἄλλως πεφυκότων ἄλλως ἂν ἐθισθείη. οὔτ΄ ἄρα φύσει οὔτε παρὰ φύσιν ἐγγίνονται αἱ ἀρεταί͵ ἀλλὰ πεφυκόσι μὲν ἡμῖν δέξασθαι αὐτάς͵ τελειουμένοις δὲ διὰ τοῦ ἔθους. ἔτι ὅσα μὲν φύσει ἡμῖν παραγίνεται͵ τὰς δυνάμεις τούτων πρότερον κομιζόμεθα͵ ὕστερον δὲ τὰς ἐνεργείας ἀποδίδομεν ὅπερ ἐπὶ τῶν αἰσθήσεων δῆλον· οὐ γὰρ ἐκ τοῦ πολλάκις ἰδεῖν ἢ πολλάκις ἀκοῦσαι τὰς αἰσθήσεις ἐλάβομεν͵ ἀλλ΄ ἀνάπαλιν ἔχοντες ἐχρησάμεθα͵ οὐ χρησάμενοι ἔσχομεν· τὰς δ΄ ἀρετὰς λαμβάνομεν ἐνεργήσαντες πρότερον͵ ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τεχνῶν

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποια είναι τα δύο είδη αρετών, τα οποία διακρίνει ο Αριστοτέλης;

Με ποιον τρόπο αποκτάται το καθένα από τον άνθρωπο;

2. Σε ποιο από τα δύο είδη αρετών αναφέρεται ο Αριστοτέλης, όταν λέει:

1) ἐμπειρίας δεῖται καὶ χρόνου

2) τοὔνομα ἔσχηκε μικρὸν παρεκκλῖνον ἀπὸ τοῦ ἔθους

3) οὔτ΄ ἄρα φύσει οὔτε παρὰ φύσιν ἐγγίνονται αἱ ἀρεταί

4) τὰς δ΄ ἀρετὰς λαμβάνομεν ἐνεργήσαντες πρότερον

3. Ποια είναι η βασική φιλοσοφική θέση, την οποία υποστηρίζει ο Αριστοτέλης στο απόσπασμα που σας δίνεται; Να διακρίνετε τα δύο κεντρικά επιχειρήματα με τα οποία επιχειρεί να την αποδείξει και να τα αποδώσετε με δικά σας λόγια.

4. οὔτ΄ ἄρα φύσει οὔτε παρὰ φύσιν ἐγγίνονται αἱ ἀρεταί: Με τη συμπερασματική αυτή διατύπωση ο Αριστοτέλης τοποθετείται απορριπτικά απέναντι σε δύο αντίπαλες φιλοσοφικές θέσεις.

5.Δοκιμάστε να περιγράψετε τι υποστηρίζει ως προς τον χαρακτήρα της ηθικής αρετής η καθεμία από τις θέσεις αυτές. Ποιοι μπορεί να ήταν στην αρχαία Αθήνα οι υποστηρικτές της καθεμιάς;

6. γένεσιν, ἐμπειρίας, πεφυκότων, παρεκκλῖνον, φερόμενος: Από ποιο ρήμα παράγεται ο κάθε τύπος. Να γράψετε και από δύο νεοελληνικά παράγωγα των ρημάτων αυτών.

2ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ 

 Πλάτων, Πολιτεία, 519c-520a

Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται. Τὸ ποῖον δή; Tὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ’ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι. Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον; Ἐπελάθου, ἦν δ’ ἐγώ, πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τοὺς πολίτας πειθοῖ τε καὶ ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ωφελίας ἥν ἂν ἕκαστοι το κοινόν δυνατοί ὦσιν ὠφελεῖν καί αὐτός ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ’ ἵνα καταχρῆται αὐτός αὐτοῖς ἐπί τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. α. Ποιο είναι το χρέος των «οἰκιστῶν», κατά τον Σωκράτη, και ποια ένσταση προβάλλει ο Γλαύκων;

β. Να χαρακτηρίσετε καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις ως «Σωστή» ή «Λανθασμένη»:

1) Tὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν: Ο Σωκράτης επικρίνει τη στάση των φιλοσόφων της εποχής του να ασχολούνται αποκλειστικά με τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις.

2) νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι: Στην ιδεώδη πολιτεία του Πλάτωνα ο νόμος επιβάλλει τη συμμετοχή όλων των πολιτών στα κοινά.

2. Ποιες είναι οι «βέλτιστες φύσεις» και ποιο ρόλο προδιαγράφει για αυτές ο Σωκράτης στην ιδανική πολιτεία;

3.«συναρμόττων τοὺς πολίτας πειθοῖ τε καὶ ἀνάγκῃ»: Σε ποια σημαντική λειτουργία αναφέρεται ο φιλόσοφος και με ποιους τρόπους υποστηρίζει ότι μπορεί αυτή να επιτευχθεί; Να αποτιμήσετε τους συγκεκριμένους τρόπους στο σύγχρονο πολιτικό πλαίσιο.

4. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασμένες και να γράψετε τις λανθασμένες προτάσεις στη σωστή τους μορφή

• Κατά το πρώτο του ταξίδι στη Σικελία ο Πλάτωνας ήρθε σε επαφή με τη θεωρία των Ορφικών και τον εξέχοντα εκπρόσωπό τους τον Αρχύτα τον Ταραντίνο.

• Ο διάλογος του Σωκράτη με τον Πρωταγόρα δίνεται με τη μορφή αφήγησης.

• Για τον Πλάτωνα τα μαθηματικά αποτελούν βασική προϋπόθεση για την σπουδή της διαλεκτικής.

• Η κριτική του Σωκράτη απέναντι στη διάλεξη οφείλεται στη γενική του καχυποψία απέναντι στον μακροσκελή λόγο.

• Για τον Σωκράτη η λογική σκέψη είναι ο μοναδικός οδηγός για την κατανόηση της σχετικότητας των ηθικών εννοιών.

5. οφθαλμός, διάδημα, προφήτης, διένεξη, συνετός, ντροπή: Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις προηγούμενες λέξεις·

και για καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις: δεσμώτας, ἐπελάθου, να γράψετε μία περίοδο λόγου στα Nέα Eλληνικά, χρησιμοποιώντας παράγωγό της σε οποιαδήποτε μορφή.

1o Κριτήριο  

 Πλάτων, Πρωταγόρας, 322a-d

Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας͵ πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν͵ καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶν· ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ͵ καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ΄ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην͵ πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι͵ καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν͵ πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής -πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον͵ ἧς μέρος πολεμική- ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις· ὅτ΄ οὖν ἁθροισθεῖεν͵ ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην͵ ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν͵ Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην͵ ἵν΄ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις· Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται͵ οὕτω καὶ ταύτας νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις͵ καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις͵ ἢ ἐπὶ πάντας νείμω; Ἐπὶ πάντας͵ ἔφη ὁ Ζεύς͵ καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις͵ εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ΄ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. α. Ποια ανθρώπινα επιτεύγματα περιγράφονται στο κείμενο πριν από την απόπειρα ίδρυσης πόλεων; Γιατί αυτά δεν διασφάλισαν τη σωτηρία του γένους των ανθρώπων;

β. Σε ποια ενέργεια προέβη ο Δίας, όταν ανησύχησε για τη δυσοίωνη τύχη του ανθρώπου; Ποια απάντηση έδωσε στον Ερμή ως προς τον τρόπο διανομής της αὶδοῦς και της δίκης;

2. Ποια είναι τα εφόδια με τα οποία ο άνθρωπος -είτε ως μεμονωμένο άτομο είτε ως διακριτό ζωικό γένος- αναπληρώνει την απουσία φυσικών εφοδίων (όλων αυτών με τα οποία εφοδιάστηκαν από τον Επιμηθέα τα υπόλοιπα ζωντανά όντα) και εξασφαλίζει την επιβίωσή του;

3. Με ποιο τρόπο η δωρεά της αἰδοῦς και της δίκης στον κάθε άνθρωπο απαντά στην καταστροφική για το ανθρώπινο γένος έλλειψη της πολιτικής αρετής; Επιλέξτε τη σωστή απάντηση:

4. Ποιος είπε: ἓν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἶδα; α) Ηράκλειτος, β) Σωκράτης, γ) Πλάτων, δ) Πρωταγόρας, ε) Αριστοτέλης

5. Ποια δεν είναι σωκρατική φιλοσοφική μέθοδος; α) ειρωνεία, β) διαλεκτική, γ) μαιευτική, δ) επαγωγή, ε) διάλεξη.

6. Ποιος ήταν ένας από τους κατηγόρους του Σωκράτη στη δίκη που τον οδήγησε στο θάνατο; α) Κριτίας, β) Χαρμίδης, γ) Μέλητος, δ) Σωφρονίσκος, ε) Αναξαγόρας

7.Η εὐβουλία, κατά τον Πρωταγόρα, είναι: α) συνεχής βελτίωση του ανθρώπου, β) ικανότητα λήψης σωστών αποφάσεων, γ) ορθή λειτουργία της Βουλής, δ) δυνατότητα διδαχής της αρετής, ε) ενεργητική στάση ζωής.

8. Ο Πρωταγόρας:

α) Εκθέτει τις απόψεις του με τρεις τρόπους: τον μύθο, τη διάλεξη, τον σχολιασμό ποιητικών κειμένων,

β) Ισχυρίζεται ότι η αρετή είναι έμφυτη, μη διδακτή ανθρώπινη ιδιότητα,

γ) Αντιμετωπίζεται γελοιογραφικά από τον φιλοσοφικό του αντίπαλο, τον Πλάτωνα,

δ) Αρνείται τη σχετικότητα των φιλοσοφικών απόψεων και ασπάζεται την ύπαρξη απόλυτων ιδεών,

ε) Αποφεύγει τη χρήση λογικών επιχειρημάτων.

9.. Να αναζητήσετε στο απόσπασμα λέξεις ομόρριζες με τις ακόλουθες: χειροκροτώ, δέμα, εργάτης, ερμηνεία, σχέση, και να αναφέρετε ποιες από αυτές διατηρούν τη σημασία τους στα Νέα Ελληνικά.

Κριτήριο για εξάσκηση στη Γραμματική (Β΄Λυκείου)

1.Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για καθένα από τα ακόλουθα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης.

ὁ χειμών =ονομαστική & δοτική πληθυντικού

ὁ κώδων =δοτική και γενική πληθυντικού

ἡ φάλαξ =αιτιατική πληθυντικού

ὁ ποιμήν =αιτιατική ενικού

ὁ γείτων =κλητική ενικού

ἡ ἄνωσις=τη δοτική ενικού

ὁ ἀγών=τη γενική ενικού τὸ μέρος= την ονομαστική πληθυντικού

ὁ Δωριεύς= την γενική, δοτική & κλητική ενικού

τὸ ἴχνος=τη δοτική ενικού και πληθυντικού

ὁ ῥήτωρ=κλητική ενικού& αιτιατική πληθυντικού

2.Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για καθένα από τα ακόλουθα ουσιαστικά της α΄ & β΄ κλίσης.

τῶν πολιτῶν=κλητική ενικού/πληθυντικού

τὴν ἀγορὰν=γενική ενικού

τῶν οἰκιῶν=δοτική ενικού

αἱ θύραι=δοτική ενικού

τῆς ἀγγελίας=κλητική πληθυντικού

τῆς χώρας=ονομαστική πληθυντικού

τῆς ἀρχῆς=ο ίδιος τύπος στον άλλο αριθμό

τῆς δόξης=δοτική ενικού

ὁ πόλεμος=κλητική ενικού

του ἐφόρου=ο ίδιος τύπος στον άλλο αριθμό

τοις ὅπλοις=αιτιατική ενικού

τω πηλῷ=δοτική πληθυντικού

ὁ  ποταμὸς=δοτική πληθυντικού

τοὺς ἀγροὺς=αιτιατική ενικού

τῇ ἐσόδῳ=γενική πληθυντικού

το ἀργύριον =ονομαστική πληθυντικού

τὸν ξύλλογον=δοτική πληθυντικού

τῇ ὁδῷ=ο ίδιος τύπος στον άλλο αριθμό

3. Να γραφεί ο Αόριστος β΄ στα παρακάτω ρήματα:

ἄγω

αἱρῶ

αἱροῦμαι

αἰσθάνομαι

ἁμαρτάνω

βάλλω

γίγνομαι

ἕπομαι

ἐρωτῶ

εὑρίσκω

ἔχω

θέω

θνήσκω

(ἀπό) κτείνω

(ἀπό) λαγχάνω

λαμβάνω

 4.Να κλιθεί ο Αόριστος β΄ στα παρακάτω ρήματα σε όλες τις εγκλίσεις και να γραφεί το απαρέμφατο και η μετοχή στη φωνή που βρίσκονται γίγνομαι, λαγχάνω

Επαναληπτικά κριτήρια στο Διδαγμένο κείμενο

Ενότητα 4

Share this page

Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν. Ἐπειδὴ δὲ καὶ τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται. Ἐπειδὴ δ’ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, «Νείμαντος δέ μου», ἔφη, «ἐπίσκεψαι»· καὶ οὕτω πείσας νέμει. Νέμων δὲ τοῖς μὲν ἰσχὺν ἄνευ τάχους προσῆπτεν, τοὺς δ’ ἀσθενεστέρους τάχει ἐκόσμει· τοὺς δὲ ὥπλιζε, τοῖς δ’ ἄοπλον διδοὺς φύσιν ἄλλην τιν’ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο δύναμιν εἰς σωτηρίαν. Ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν σμικρότητι ἤμπισχεν, πτηνὸν φυγὴν ἢ κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν· ἃ δὲ ηὖξε μεγέθει, τῷδε αὐτῷ αὐτὰ ἔσῳζεν· καὶ τἆλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν. Ταῦτα δὲ ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος ἀϊστωθείη· ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, πρὸς τὰς ἐκ Διὸς ὥρας εὐμάρειαν ἐμηχανᾶτο ἀμφιεννὺς αὐτὰ πυκναῖς τε θριξὶν καὶ στερεοῖς δέρμασιν, ἱκανοῖς μὲν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνατοῖς δὲ καὶ καύματα, καὶ εἰς εὐνὰς ἰοῦσιν ὅπως ὑπάρχοι τὰ αὐτὰ ταῦτα στρωμνὴ οἰκεία τε καὶ αὐτοφυὴς ἑκάστῳ· καὶ ὑποδῶν τὰ μὲν ὁπλαῖς, τὰ δὲ [θριξὶν καὶ] δέρμασιν στερεοῖς καὶ ἀναίμοις. Τοὐντεῦθεν τροφὰς ἄλλοις ἄλλας ἐξεπόριζεν, τοῖς μὲν ἐκ γῆς βοτάνην, ἄλλοις δὲ δένδρων καρπούς, τοῖς δὲ ῥίζας· ἔστι δ’ οἷς ἔδωκεν εἶναι τροφὴν ζῴων ἄλλων βοράν· καὶ τοῖς μὲν ὀλιγογονίαν προσῆψε, τοῖς δ’ ἀναλισκομένοις ὑπὸ τούτων πολυγονίαν, σωτηρίαν τῷ γένει πορίζων.

Λεξιλογικές ασκήσεις

1.Να βρείτε στο κείμενο λέξεις με ετυμολογική συγγένεια με τις παρακάτω λέξεις: ικεσία, γνήσιος, περιδέραιο, χειραψία, δώρο, κρασί ,μοίρα, πίστη, χείμαρρος

2.Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε μια περίοδο λόγου στη Νέα ελληνική όπου η ίδια λέξη θα χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο ἐπίσκεψαι, ἐπήρκεσεν,εὐλάβειαν, παραιτοῦµαι

Ερμηνευτικές ερωτήσεις

1.Ποιες αρχέγονες αντιλήψεις για τη Μητέρα –Γη και τον αυτοχθονισμό αξιοποιεί ο Πρωταγόρας στο μύθο. Να τις εντοπίσετε και να τις σχολιάσετε.

2.Να σχολιάσετε το ρόλο που διαδραματίζει η μοίρα (ειμαρμένη) στην ενότητα.

3.Ο Επιμηθέας μοίρασε τις ιδιότητες στα θνητά όντα εφαρμόζοντας το νόμο της αναπλήρωσης. Βασισμένοι στην αφήγηση του Πρωταγόρα να επισημάνετε την τελεολογία που υπάρχει σ αυτόν.

4. Να σχολιάσετε το ύφος της ενότητας, να εντοπίσετε εκφραστικά μέσα και να ερμηνεύσετε τη λειτουργίας τους . Παράλληλο κείμενο Λέγεται πως ο θεός έπλασε πρώτα τα ζώα δίνοντάς τους διάφορα χαρίσματα, όπως τη δύναμη στο ένα τη γρηγοράδα στο άλλο, τα φτερά στο τρίτο. Ενώ ο άνθρωπος που πλάστηκε γυμνός παραπονέθηκε: «Μόνο εμένα δεν με προίκισες με κάποια χάρη». Τότε λέει ο Ζεύς: δεν κατάλαβες ποια δωρεά έλαβες παρόλο που σου έτυχε το μεγαλύτερο; Πήρες το λογικό που είναι δυνατό και στους θεατές και στους ανθρώπους και είναι ισχυρότερο από καθετί το ισχυρό και πιο ταχύ από τα γρήγορα. Τότε ο άνθρωπος κατάλαβε την αξία του δώρου, προσκύνησε το θεό, τον ευχαρίστησε κι έφυγε»

Αισώπου Μύθοι

Ενότητα 1-3

Τὰ ὑποκείμενα πρὸς τὸν βίον ἡμῖν οἷον τὸ σῶμα καὶ τὰ περὶ τὸ σῶμα καθάπερ ὄργανά τινα ὑπόκειται, τούτων δ᾽ ἐπικίνδυνός ἐστιν ἡ χρῆσις, καὶ πλέον θάτερον ἀπεργάζεται τοῖς μὴ δεόντως αὐτοῖς χρωμένοις. δεῖ τοίνυν ὀρέγεσθαι τῆς ἐπιστήμης κτᾶσθαί τ᾽ αὐτὴν καὶ χρῆσθαι αὐτῇ προσηκόντως, δι᾽ ἧς πάντα ταῦτα εὖ θησόμεθα. φιλοσοφητέον ἄρ᾽ ἡμῖν, εἰ μέλλομεν ὀρθῶς πολιτεύεσθαι καὶ τὸν ἑαυτῶν βίον διάξειν ὠφελίμως. Ἔτι τοίνυν ἄλλαι μέν εἰσιν αἱ ποιοῦσαι ἕκαστον τῶν ἐν τῷ βίῳ πλεονεκτημάτων ἐπιστῆμαι, ἄλλαι δ᾽ αἱ χρώμεναι ταύταις, καὶ ἄλλαι μὲν αἱ ὑπηρετοῦσαι, ἕτεραι δ᾽ αἱ ἐπιτάττουσαι, ἐν αἷς ἐστιν ὡς ἂν ἡγεμονικωτέραις ὑπαρχούσαις τὸ κυρίως ὂν ἀγαθόν. εἰ τοίνυν μόνη ἡ τοῦ κρίνειν ἔχουσα τὴν ὀρθότητα καὶ ἡ τῷ λόγῳ χρωμένη καὶ ἡ τὸ ὅλον ἀγαθὸν θεωροῦσα, ἥτις ἐστὶ φιλοσοφία, χρῆσθαι πᾶσιν καὶ ἐπιτάττειν κατὰ φύσιν δύναται, φιλοσοφητέον ἐκ παντὸς τρόπου, ὡς μόνης φιλοσοφίας τὴν ὀρθὴν κρίσιν καὶ τὴν ἀναμάρτητον ἐπιτακτικὴν φρόνησιν ἐν ἑαυτῇ περιεχούσης.

Παρατηρήσεις

1.Να δηλωθεί η ορθότητα των παρακάτω φράσεων και να αιτιολογηθεί η απάντησή σας με αναφορές από το κείμενο :

• Τα όργανα του σώματος χρησιμοποιούνται με ορθό τρόπο γι αυτό

• Η γνώση βοηθά τον άνθρωπο να διαχειριστεί ορθά όλες τις δυνάμεις του;

• Ο Αριστοτέλης δεν θεωρεί επιτακτική ανάγκη του ανθρώπου να φιλοσοφήσει

• Η φιλοσοφία οδηγεί τον άνθρωπο στη θεώρηση του ολικού αγαθού

• Η φιλοσοφία εμπεριέχει την αλάνθαστη κρίση για τα πράγματα

2.Σε ποια σημεία περιεχομένου και μορφής διακρίνεται ο προτρεπτικός χαρακτήρας της επιστολής του Αριστοτέλη; Να ερμηνεύσετε το τρόπο με τον οποίο επιτελούν τον σκοπό του φιλοσόφου.

3.Γιατί η φιλοσοφία θεωρείται από τον Αριστοτέλη η ανώτερη από όλες τις άλλες επιστήμες; Να αναλύσετε τα χαρακτηριστικά που προσδίδουν την ανωτερότητά της.

4. Να βρεθούν ετυμολογικά συγγενείς λέξεις από το κείμενο αναφοράς με τις παρακάτω:ένδεια, διαθήκη, χρεοκοπημένος, σωτηρία, μισαλλοδοξία, συντεταγμένη, αξίωση, εργάτης

Ξενοφῶντος, Ἀπολογία Σωκράτους 22-23

Ἐρρήθη μέν δῆλον ὅτι τούτων πλείω ὑπό τέ αὐτοῦ καί τῶν συναγορευόντων φίλων αὐτῷ. ἀλλ' ἐγώ οὐ τά πάντα εἰπεῖν τά ἐκ τῆς δίκης ἐσπούδασα, ἀλλ' ἤρκεσέ μοι δηλῶσαι ὅτι Σωκράτης τό μέν μήτε περί θεούς ἀσεβῆσαι μήτε περί ἀνθρώπους ἄδικος φανῆναι περί παντός ἐποιεῖτο∙ τό δέ μή ἀποθανεῖν οὐκ ᾤετο λιπαρητέον εἶναι ἀλλά καί καιρόν ἤδη ἐνόμιζεν ἑαυτῷ τελευτᾶν. ὅτι δέ οὕτως ἐγίγνωσκε, καταδηλότερον ἐγένετο, ἐπειδή καί ἡ δίκη κατεψηφίσθη. Πρῶτον μέν γάρ κελευόμενος ὑποτιμᾶσθαι οὔτε αὐτός ὑπετιμήσατο οὔτε τούς φίλους εἴασεν, ἀλλά καί ἔλεγεν ὅτι τό ὑποτιμᾶσθαι ὁμολογοῦντος εἴη ἀδικεῖν. ἔπειτα τῶν ἑταίρων ἐκκλέψαι βουλομένων αὐτόν οὐκ ἐφείπετο ἀλλά καί ἐπισκῶψαι ἐδόκει ἐρόμενος εἰ που εἰδεῖεν τι χωρίον ἔξω τῆς Ἀττικῆς ἔνθα οὐ προσβατόν θανάτῳ.

Λεξιλόγιο 

δῆλον ὅτι : φανερά (επιρρηματικό)

συναγορεύω τινί : υπερασπίζομαι κάποιον

σπουδάζω: (σπουδή) : σπεύδω, επιδιώκω

περί παντός ποιοῦμαι : φροντίζω

λιπαρητέον εἶναι : εκλιπαρώ, παρακαλώ.

καταψηφίζεται ἡ δίκη : βγαίνει καταδικαστική απόφαση.

ὑποτιμῶμαι : προτείνω για τον εαυτό μου μικρότερη ποινή από αυτή που μου επιβάλλεται. εἴασεν : ἐῶ :αφήνω, επιτρέπω.

ἐφέπομαι τινί : ακολουθώ κάποιον.

ἐπισκῶμαι :ἐπισκώπτω: χλευάζω, αστειεύομαι.

προσβαίνω : πλησιάζω

Ασκήσεις

1. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται: φίλων =κλητική ενικού

ἐγώ =δοτική πληθυντικού γ΄ πρόσωπο και αιτιατική ενικού γ΄ προσώπου

πάντα= δοτική πληθυντικού

εἰπεῖν= χρονική αντικατάσταση

ἐσπούδασα =να κλιθεί η Προστακτική στον ίδιο χρόνο

ἄδικος =να γίνει παραθετική αντικατάσταση

φανῆναι= β΄ πρόσωπο Προστακτική

ἐποιεῖτο =απαρέμφατο Ενεστώτα αντίθετης φωνής

ἀποθανεῖν =χρονική αντικατάσταση

ᾤετο= να γραφούν οι αρχικοί χρόνοι του ρήματος

ἐγίγνωσκε= εγκλιτική αντικατάσταση του τύπου στο β ενικό και β΄ πληθυντικό, απαρέμφατο και μετοχή

ἐγένετο= ίδιος τύπος Ενεστώτα

κελευόμενος= γ ενικό παρακειμένου στην Υποτακτική στην άλλη φωνή

ἐρόμενος = χρονική αντικατάσταση

2.Να εντοπιστούν τα ρήματα του κειμένου που σχηματίζουν Αόριστο β΄

Υλικό επανάληψης αρχαίων Διδαγμένο κείμενο για τις διακοπές

Ενότητα 1

«Γιατί φιλοσοφεί ο άνθρωπος»

Μετάφραση

Ερμηνευτική προσέγγιση:

• Η έννοια του «θαυμάζειν»

• Η έννοια του «φιλοσοφειν»

• Η έννοια της σοφίας

• Το ρήμα «απορώ», η ετυμολογία του και η σύνδεση της απορίας με τη φιλοσοφία

• Επίτευξη συγχρονίας και διαχρονίας

• Χαρακτηριστικά του ύφους του Αριστοτέλη (προσοχή στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί και στα εκφραστικά μέσα )

 Ενότητα 2

«Η πρακτική και πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας»

Μετάφραση

Ερμηνευτική προσέγγιση

• Η έννοια του βίου 

• Οι συλλογισμοί της ενότητας

• Ο ρόλος του ρηματικού επιθέτου «φιλοσοφητέον»

• Η τελολογική διάσταση της Αριστοτελικής φιλοσοφίας

• Η πλατωνική αρχή που διακρίνεται στην ενότητα

• Οι λειτουργίες των άλλων επιστημών και της φιλοσοφίας

•το ρήμα «πολιτεύομαι»και το «αγαθό» κατά τον Αριστοτέλη

Ενότητα 3

«Η φιλοσοφία ως προϋπόθεση για την ευδαιμονία»

Μετάφραση

Ερμηνευτική προσέγγιση

•Η θέση του Επίκουρου για τη φιλοσοφία και πως συνδέεται με την ευδαιμονία

•Η ερμηνεία της έννοιας «ωρα» από τα σχόλια  στον Πρωταγόρα επειδή εδώ υπάρχει έννοια άωρος και πάρωρος 

•σχόλιο για τη «ευδαιμονία» και το ρήμα «μελετώ»

Ενότητα 8

«Ηαλληγορία του σπηλαίου:οι δεσμώτες»

Μετάφραση

Ερμηνευτική προσέγγιση

•  αλληγορία και ρήμα «απείκασον»

•  οι ιδέες κατά τον Πλάτωνα, ο αισθητός και νοητός κόσμος 

• Όλα τα σύμβολα 

•  χαρακτηριστικά ύφους και γλώσσας του Πλάτωνα

 Ενότητα 9

«Η αλληγορία του σπηλαίου:η παιδεία»

Μετάφραση

Ερμηνευτική προσέγγιση

• Απόψεις Πλάτωνα για την παιδεία σελ 29

• Η έννοια της περιαγωγής 

• Ο ρόλος της αναλογίας και της αντίθεσης στην ενότητα

• Η σημασία της όρασης στους αρχαίους Έλληνες 

Ενότητα 10

«Η αλληγορία του σπηλαίου: οι φιλόσοφοι

Μετάφραση

Ερμηνευτική προσέγγιση

• Οι απαίδευτοι και οι πεπαιδευμένοι 

• Η έννοια των οικιστών 

• Η έννοια «βέλτιστας φύσεις»

• Η έννοια του αγαθού κατά τον Πλάτωνα 

• Οι χαρακτηρισμοί του αγαθού 

• Η ενασχόληση του πλάτωνα με την πολιτική 

• Εκφραστικά μέσα

 • Η τριπλή λειτουργία του νόμου/προσοχή στο ρόλο των μετοχών

•  Φιλοσοφικός λόγος

Εισαγωγή

Σελίδες

• 30 ως 34 ΣΩΚΡΑΤΗΣ

• 35 και 36 ΠΛΑΤΩΝΑΣ

• 43 ως 46 Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ

• 41 ως 51 Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Τα πρώτα βήματα στο αδίδακτο κείμενο.

Η κάθοδος των «Μυρίων»

Η «Κύρου Ανάβασις» είναι ένα πολύ σημαντικό ιστορικό σύγγραμμα του Έλληνα ιστορικού, στρατιωτικού, και φιλοσόφου Ξενοφώντα που περιγράφει τη συμμετοχή σώματος 13.000 Ελλήνων μισθοφόρων ανάμεσα στους οποίους 700 Σπαρτιάτες (των Μυρίων), από την στιγμή που εντάχθηκαν στον στρατό του Κύρου και συμμετείχαν στην εκστρατεία εκείνου κατά του αδελφού του Αρταξέρξη και ειδικότερα στη μάχη στα Κούναξα το 401 π.Χ.. Μετά τον θάνατο του Κύρου, ο Αρταξέρξης εκτέλεσε τους Έλληνες στρατηγούς. Το υπόλοιπο Ελληνικό στράτευμα βρέθηκε ακέφαλο εν μέσω εκατοντάδων χιλιάδων εχθρών. Εξέλεξε νέους στρατηγούς, μεταξύ των οποίων και ο νεαρός Ξενοφών και μαχόμενο ακολούθησε μία περιπετειώδη επιστροφή από την Μικρά Ασία και τις Ποντιακές Άλπεις προς τη Μαύρη Θάλασσα, η λεγόμενη "κάθοδος των μυρίων.." Η πορεία των μυρίων που αφηγείται το εν λόγω σύγγραμμα είναι: «ένα επίτευγμα από τις μεγάλες περιπέτειες της ανθρώπινης ιστορίας». Το ιστορικό αυτό σύγγραμμα αποτελείται από επτά βιβλία. Είναι γραμμένο σε καθαρά αττική διάλεκτο και θεωρείται πολύ αξιόλογο στη περιγραφή μιας μεγάλης στρατιωτικής επιχείρησης της αρχαιότητας. Στο παρακάτω απόσπασμα ο Ξενοφώντας προσπαθεί να εμψυχώσει τους Μύριους μετά το θάνατο του Κύρου τονίζοντας την ασέβεια των αντιπάλων και τη γενναιοδωρία των δικών τους προγόνων στο Μαραθώνα. Στη συνέχεια ο Ξενοφώντας εκλέχθηκε στρατηγός.

Κείμενο

ἔπειτα ὅτε Ξέρξης ὕστερον ἀγείρας τὴν ἀναρίθμητον στρατιὰν ἦλθεν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα, καὶ τότε ἐνίκων οἱ ἡμέτεροι πρόγονοι τοὺς τούτων προγόνους καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν. ὧν ἔστι μὲν τεκμήρια ὁρᾶν τὰ τρόπαια, μέγιστον δὲ μαρτύριον ἡ ἐλευθερία τῶν πόλεων ἐν αἷς ὑμεῖς ἐγένεσθε καὶ ἐτράφητε· οὐδένα γὰρ ἄνθρωπον δεσπότην ἀλλὰ τοὺς θεοὺς προσκυνεῖτε. Τοιούτων μέν ἐστε προγόνων.

Λεξιλόγιο

Τό τρόπαιον =το μνημείο νίκης

Δεσπότης=κυρίαρχος, αφέντης

Ασκήσεις

2.Να εντοπιστούν οι αντωνυμίες του αποσπάσματος να ενταχθούν στην κατηγορία που ανήκουν και να κλιθούν στον τύπο που βρίσκονται και στους δυο αριθμούς.

Double-click here to add your own text.

1.Να εντοπιστούν τα ουσιαστικά του αποσπάσματος και αφού ενταχθούν στην κλίση που ανήκουν να κλιθούν και στους δυο αριθμούς.

3. Nα εντοπιστούν οι ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί στο απόσπασμα.

4. Να βρεθούν οι σύνδεσμοι και να χαρακτηριστούν ως προς το είδος τους

Αδίδακτο κείμενο

Αἰσχίνου, Κατὰ Τιµάρχου,177-178

Η επίσημη καταγγελία κατά του Αισχίνη, έγινε από τον Δημοσθένη μέσω του Τιμάρχου, τέλη του 346 π.Χ. ή αρχές του 345 π.Χ. με γραφή παραπρεσβείας. Που σημαίνει ότι ως πρεσβευτής της πόλης χρηματίστηκε από τον Φίλιππο για να εργαστεί εναντίον των συμφερόντων της. Ο Αισχίνης ήθελε η υπόθεση είτε να μην εκδικαστεί είτε να καθυστερήσει να φτάσει στο δικαστήριο. Χρησιμοποίησε λοιπόν την τακτική της αντιγραφής: είπε δηλαδή ότι ο Τίμαρχος δεν μπορούσε να γίνει κατήγορος, διότι ο νόμος προέβλεπε ότι όσοι δεν είχαν ανταποκριθεί στις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις ή είχαν ζήσει ανήθικο βίο ή είχαν σκορπίσει σπάταλα την πατρική τους περιουσία, δεν μπορούσαν να αγορεύουν δημόσια στα δικαστήρια, στην Εκκλησία του Δήμου κ.λπ. Με τον λόγο του «Κατά Τιμάρχου» κατάφερε να καταδικαστεί ο Τίμαρχος και να στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα, παρότι τον υπερασπίστηκαν ο Δημοσθένης και άλλοι. Έτσι, ήταν αδύνατο να εκδικαστεί η γραφή παραπρεσβείας, την οποία είχε υποβάλει ο Τίμαρχος, όχι ο Δημοσθένης (που ήταν ο υποκινητής).

Ὡς δ’ ἐν κεφαλαίῳ εἰρῆσθαι, ἐὰν µὲν κολάζητε τοὺς ἀδικοῦντας, ἔσονται ὑµῖν οἱ νόµοι καλοὶ καὶ κύριοι, ἐὰν δ’ ἀφιῆτε, καλοὶ µέν, κύριοι δ’ οὐκέτι. ὧν δ’ ἕνεκα ταῦτα λέγω, οὐκ ὀκνήσω πρὸς ὑµᾶς παρρησιάσασθαι. ἔσται δ’ ὁ λόγος ἐπὶ παραδείγµατος. διὰ τί οἴεσθε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοὺς νόµους µὲν καλῶς κεῖσθαι, τὰ δὲ ψηφίσµατα εἶναι τὰ τῆς πόλεως καταδεέστερα, καὶ τὰς κρίσεις ἐνίοτε τὰς ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἔχειν ἐπιπλήξεις; ἐγὼ τὰς τούτων αἰτίας ἐπιδείξω. ὅτι τοὺς µὲν νόµους τίθεσθε ἐπὶ πᾶσι δικαίοις, οὔτε κέρδους ἕνεκ’ ἀδίκου, οὔτε χάριτος οὔτ’ ἔχθρας, ἀλλὰ πρὸς αὐτὸ µόνον τὸ δίκαιον καὶ τὸ συµφέρον ἀποβλέποντες· ἐπιδέξιοι δ’ οἶµαι φύντες ἑτέρων µᾶλλον, εἰκότως καλλίστους νόµους τίθεσθε. ἐν δὲ ταῖς ἐκκλησίαις καὶ τοῖς δικαστηρίοις πολλάκις ἀφέµενοι τῶν εἰς αὐτὸ τὸ πρᾶγµα λόγων, ὑπὸ τῆς ἀπάτης καὶ τῶν ἀλαζονευµάτων ὑπάγεσθε, καὶ πάντων ἀδικώτατον ἔθος εἰς τοὺς ἀγῶνας παραδέχεσθε· ἐᾶτε γὰρ τοὺς ἀπολογουµένους ἀντικατηγορεῖν τῶν κατηγορούντων.

Ὡς δ’ ἐν κεφαλαίῳ εἰρῆσθαι:µε λίγα λόγια

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη µετάφραση του κειµένου.

Γ2. Να γράψετε τους ζητούµενους τύπους για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου:

ἔσονται: το τρίτο ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου β΄

ταῦτα : την ονοµαστική πληθυντικού αριθµού του θηλυκού γένους

οἴεσθε: το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού

καταδεέστερα: τη δοτική ενικού αριθµού του ουδετέρου γένους στον θετικό βαθµό

τίθεσθε: το απαρέµφατο του αορίστου β΄ της ενεργητικής φωνής

δικαίοις: την αιτιατική πληθυντικού αριθµού του θηλυκού γένους στον υπερθετικό βαθµό

χάριτος: την κλητική ενικού αριθµού

ἐπιδέξιοι: την ονοµαστική ενικού αριθµού του θηλυκού γένους

ἀφέµενοι: τον ίδιο τύπο στον ίδιο χρόνο στην ενεργητική φωνή

ἐᾶτε: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στη µέση φωνή.

Γ3. «ἐὰν µὲν κολάζητε τοὺς ἀδικοῦντας, ἔσονται ὑµῖν οἱ νόµοι καλοὶ καὶ κύριοι»: Να µεταφέρετε το παραπάνω χωρίο στον πλάγιο λόγο µε εξάρτηση από τη φράση: «Οὗτος εἶπεν τοῖς Ἀθηναίοις ὅτι». 

Δευτερόκλιτα συνηρημένα ουσιαστικά

Τα περισσότερα ουσιαστικά της β΄ κλίσης που πριν από το χαρακτήρα ο έχουν άλλο ο ή ε συναιρούνται σε όλες τις πτώσεις. Τα ουσιαστικά αυτά λέγονται δευτερόκλιτα συνηρημένα ουσιαστικά 

Ενικός αριθμός

ον. ὁ (ἔκπλοος) ἔκπλους

γεν. τοῦ (ἐκπλόου) ἔκπλου 

δοτ. τῷ (ἐκπλόῳ) ἔκπλῳ

αιτ. τὸv (ἔκπλοον) ἔκπλουν

κλ. (ὦ) (ἔκπλοε) ἔκπλου 

Πληθυντικός αριθμός

ον. οἱ (ἔκπλοοι) ἔκπλοι

γεν.τῶν (ἐκπλόων) ἔκπλων 

δοτ. τοῖς (ἐκπλόοις) ἔκπλοις

αιτ. τοὺς (ἐκπλόους) ἔκπλους 

κλητ.(ὦ) (ἔκπλοοι) ἔκπλοι 

Ενικός αριθμός

ον.(πλόος) πλοῦς

γεν.(πλόου) πλοῦ

δοτ.(πλόῳ) πλῷ

αιτ.(πλόον) πλοῦν

κλητ.(πλόε) πλοῦ

Πληθυντικός αριθμός

ον.(πλόοι) πλοῖ

γεν.(πλόων) πλῶν

δοτ.(πλόοις) πλοῖς

αιτ.(πλόους) πλοῦς

κλ.(πλόοι) πλοῖ

Ενικός αριθμός 

ον.τὸ (ὀστέον) ὀστοῦν

γεν.τοῦ (ὀστέου) ὀστοῦ

δοτ.τῷ (ὀστέῳ) ὀστῷ

αιτ.τὸ (ὀστέον) ὀστοῦν

κλητ.(ὦ) (ὀστέον) ὀστοῦν

Πληθυντικός αριθμός 

ον.τὰ (ὀστέα) ὀστᾶ

γεν.τῶν (ὀστέων) ὀστῶν

δοτ.τοῖς (ὀστέοις) ὀστοῖς

αιτ.τὰ (ὀστέα) ὀστᾶ

κλ.(ὦ) (ὀστέα) ὀστᾶ

Παρατηρήσεις 

1) Τα φωνήεντα ο και ε των συνηρημένων δευτεροκλίτων, όταν ακολουθεί αμέσως ύστερ' από αυτά ο χαρακτήρας ο, συναιρούνται με αυτόν σε ου (πλόος - πλοῦς, ὀστέον - ὀστοῦν), αλλιώς χάνονται κατά τη συναίρεση εμπρός από τις καταλήξεις (πλόου - πλοῦ, πλόῳ - πλῷ, πλόοι - πλοῖ κτλ., ὀστέου - ὀστοῦ, ὀστέα - ὀστᾶ κτλ.). Έτσι οι συνηρημένες καταλήξεις των ουσιαστικών αυτών διαφέρουν από τις καταλήξεις των ασυναίρετων ουσιαστικών της β΄ κλίσης μόνο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού.

2) Όλες οι πτώσεις των συνηρημένων της β΄ κλίσης τονίζονται στην ίδια συλλαβή, στην οποία τονίζεται η ονομαστική του ενικού: τὸ ὀστοῦν, τοῦ ὀστοῦ, τῷ ὀστῷ, τὰ ὀστᾶ, τῶν ὀστῶν κτλ.· το ίδιο συμβαίνει αντίθετα με τον κανόνα και στα σύνθετα που πριν από τη συναίρεση ήταν στην ονομ. του ενικού προπαροξύτονα: ὁ ἔκπλοος - ἔκπλους, τοῦ ἐκπλόου - ἔκπλου (αντί τοῦ ἐκπλοῦ), τῶν ἐκπλόων - ἔκπλων (αντί ἐκπλῶν) κτλ.

Πλάτωνος Μενέξενος 247

Ο Μενέξενος του Πλάτωνα είναι ένας επιτάφιος λόγος που πήρε το όνομά του από τον μαθητή του Σωκράτη Μενέξενο.

Πατέρας δὲ ἡμῶν, οἷς εἰσί, καὶ μητέρας ἀεὶ χρὴ παραμυθεῖσθαι ὡς ῥᾷστα φέρειν τὴν συμφοράν, ἐὰν ἄρα συμβῇ γενέσθαι, καὶ μὴ συνοδύρεσθαι —οὐ γὰρ τοῦ λυπήσοντος προσδεήσονται· ἱκανὴ γὰρ ἔσται καὶ ἡ γενομένη τύχη τοῦτο πορίζειν— ἀλλ᾽ ἰωμένους καὶ πραΰνοντας ἀναμιμνῄσκειν αὐτοὺς ὅτι ὧν ηὔχοντο τὰ μέγιστα αὐτοῖς οἱ θεοὶ ἐπήκοοι γεγόνασιν. οὐ γὰρ ἀθανάτους σφίσι παῖδας ηὔχοντο γενέσθαι ἀλλ᾽ ἀγαθοὺς καὶ εὐκλεεῖς, ὧν ἔτυχον, μεγίστων ἀγαθῶν ὄντων· πάντα δὲ οὐ ῥᾴδιον θνητῷ ἀνδρὶ κατὰ νοῦν ἐν τῷ ἑαυτοῦ βίῳ ἐκβαίνειν. καὶ φέροντες μὲν ἀνδρείως τὰς συμφορὰς δόξουσι τῷ ὄντι ἀνδρείων παίδων πατέρες εἶναι καὶ αὐτοὶ τοιοῦτοι, ὑπείκοντες δὲ ὑποψίαν παρέξουσιν ἢ μὴ ἡμέτεροι εἶναι ἢ ἡμῶν τοὺς ἐπαινοῦντας καταψεύδεσθαι· χρὴ δὲ οὐδέτερα τούτων, ἀλλ᾽ ἐκείνους μάλιστα ἡμῶν ἐπαινέτας εἶναι ἔργῳ, παρέχοντας αὑτοὺς φαινομένους τῷ ὄντι πατέρας ὄντας ἄνδρας ἀνδρῶν.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφραστεί το παραπάνω κείμενο

2.Ποιο ρόλο διαδραματίζει το μόριο ὡς στην πρώτη σειρά του κειμένου;

3.Να βρεθεί ένα οδοντικόληκτο ουσιαστικό μονόθεμο, και δυο υγρόληκτα συγκοπτόμενα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης από το παραπάνω κείμενο

4.Να βρεθούν οι αντωνυμίες του κειμένου και να χαρακτηριστούν ως προς το είδος τους

5.Να βρεθούν οι μετοχές του κειμένου να χαρακτηριστούν ως προς το είδος τους και τη συντακτική τους θέση και να αναλυθούν σε δευτερεύουσες προτάσεις όπου είναι δυνατόν .

Δευτερόκλιτα ασυναίρετα ουσιαστικά α΄μέρος

Κατά τη δεύτερη κλίση κλίνονται ονόματα και των τριών γενών:

αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε -ος και ουδέτερα που λήγουν σε -ον.

α) Παραδείγματα αρσενικών και θηλυκών 

Ενικός αριθμός

ον. ὁ ἄνθρωπος

γεν. τοῦ ἀνθρώπου

δοτ. τῷ ἀνθρώπῳ

αιτ. τὸν ἄνθρωπον 

κλ. (ὦ) ἄνθρωπε 

Πληθυντικός αριθμός

ον. οἱ ἄνθρωποι

γεν.τῶν ἀνθρώπων

δοτ. τοῖς ἀνθρώποις

αιτ. τοὺς ἀνθρώπους

κλ. (ὦ) ἄνθρωποι

Ενικός αριθμός

ον. ἡ νῆσος

γεν.τῆς νήσου

δοτ τῇ νήσῳ

αιτ.τὴν νῆσον 

(ὦ) νῆσε

Πληθυντικός αριθμός

ον.αἱ νῆσοι

γεν.τῶν νήσων 

δοτ.ταῖς νήσοις

αιτ. τὰς νήσους 

κλ.(ὦ) νῆσοι

 β) Παραδείγματα ουδετέρων

Ενικός αριθμός

 ον. τὸ μυστήριον

γεν.τοῦ μυστηρίου

δοτ. τῷ μυστηρίῳ

αιτ. τὸ μυστήριον

(ὦ) μυστήριον 

Πληθυντικός αριθμός

ον.τὰ μυστήρια

γεν.ῶν μυστηρίων

δοτ.τοῖς μυστηρίοις

 αιτ. τὰ μυστήρια

κλ.  (ὦ) μυστήρια 

Βασικές παρατηρήσεις

Από τα ουσιαστικά της β' κλίσης:

1) Τα αρσενικά και τα θηλυκά έχουν σε όλες τις πτώσεις τις ίδιες καταλήξεις (και τα ξεχωρίζουμε μόνο από το άρθρο).

2) Τα ουδέτερα διαφέρουν από τα αρσενικά και τα θηλυκά στην ονομ. και κλητ. του ενικού (όπου έχουν κατάλ. -ον) και στην ονομ., αιτιατ. και κλητ. του πληθ. (όπου έχουν κατάλ. -ᾰ). 

α) Τα ουδέτερα των πτωτικών (σε όλες τις κλίσεις) σχηματίζουν στον ενικό και στον πληθ. τρεις πτώσεις όμοιες: την ονομαστική, την αιτιατική και την κλητική.

β) Η κατάληξη α των ουδετέρων όλων γενικά των πτωτικών είναι βραχύχρονη: τὰ μῆλᾰ, τὸ σῶμᾰ, τὰ σώματᾰ, τὰ γενναῖᾰ, ἐκεῖνᾰ, τὰ τιμῶντᾰ. 

Πλάτωνος Λύσις 215c-e

 Η φιλία και η σημασία της. Ποιοι και γιατί γίνονται φίλοι

―῎Ηδη ποτέ του ἤκουσα λέγοντος, καὶ ἄρτι ἀναμιμνῄσκομαι, ὅτι τὸ μὲν ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ καὶ οἱ ἀγαθοὶ τοῖς ἀγαθοῖς πολεμιώτατοι εἶεν· καὶ δὴ καὶ τὸν Ἡσίοδον ἐπήγετο μάρτυρα, λέγων ὡς ἄρα—καὶ κεραμεὺς κεραμεῖ κοτέει καὶ ἀοιδὸς ἀοιδῷ καὶ πτωχὸς πτωχῷ, καὶ τἆλλα δὴ πάντα οὕτως ἔφη ἀναγκαῖον εἶναι μάλιστα τὰ ὁμοιότατα ‹πρὸς› ἄλληλα φθόνου τε καὶ φιλονικίας καὶ ἔχθρας ἐμπίμπλασθαι, τὰ δ᾽ ἀνομοιότατα φιλίας· τὸν γὰρ πένητα τῷ πλουσίῳ ἀναγκάζεσθαι φίλον εἶναι καὶ τὸν ἀσθενῆ τῷ ἰσχυρῷ τῆς ἐπικουρίας ἕνεκα, καὶ τὸν κάμνοντα τῷ  ἰατρῷ, καὶ πάντα δὴ τὸν μὴ εἰδότα ἀγαπᾶν τὸν εἰδότα καὶ φιλεῖν. καὶ δὴ καὶ ἔτι ἐπεξῄει τῷ λόγῳ μεγαλοπρεπέστερον, λέγων ὡς ἄρα παντὸς δέοι τὸ ὅμοιον τῷ ὁμοίῳ φίλον εἶναι, ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ ἐναντίον εἴη τούτου· τὸ γὰρ ἐναντιώτατον τῷ ἐναντιωτάτῳ εἶναι μάλιστα φίλον. ἐπιθυμεῖν γὰρ τοῦ τοιούτου ἕκαστον, ἀλλ᾽ οὐ τοῦ ὁμοίου· τὸ μὲν γὰρ ξηρὸν ὑγροῦ, τὸ δὲ ψυχρὸν θερμοῦ, τὸ δὲ πικρὸν γλυκέος, τὸ δὲ ὀξὺ ἀμβλέος, τὸ δὲ κενὸν πληρώσεως, καὶ τὸ πλῆρες δὲ κενώσεως, καὶ τἆλλα οὕτω κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον. τροφὴν γὰρ εἶναι τὸ ἐναντίον τῷ ἐναντίῳ· τὸ γὰρ ὅμοιον τοῦ ὁμοίου οὐδὲν ἂν ἀπολαῦσαι.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφραστεί το απόσπασμα 

2. Ποια είναι τα κριτήρια  της φιλίας σύμφωνα με τον Πλάτωνα; 

3. Να βρεθούν στο παρακάτω απόσπασμα τα επίθετα και να ενταχθούν στην κλίση που ανήκουν . Στη συνέχεια να γραφούν σε όλα τα γένη στην ονομαστική. "τὸ μὲν γὰρ ξηρὸν ὑγροῦ, τὸ δὲ ψυχρὸν θερμοῦ, τὸ δὲ πικρὸν γλυκέος, τὸ δὲ ὀξὺ ἀμβλέος, τὸ δὲ κενὸν πληρώσεως, καὶ τὸ πλῆρες δὲ κενώσεως, καὶ τἆλλα οὕτω κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον"

4"αλλ᾽ αὐτὸ τὸ ἐναντίον εἴη τούτου"· Να χαρακτηριστεί η γενική "τούτου" και να γραφεί με ισοδύναμο τρόπο.

Αδίδακτο κείμενο

Ισοκράτους, Ευαγόρας 80-81

Το έργο αυτό αποτελεί εγκώμιο που γράφτηκε στη μνήμη του βασιλιά της Σαλαμίνας της Κύπρου και πατέρα του Νικοκλή, του Ευαγόρα. Σύμφωνα με το πανηγυρικό του Ισοκράτη, ο Ευαγόρας ήταν ένα πρότυπο ηγεμόνα, του οποίου στόχος ήταν να προωθήσει την ευημερία του κράτους και των υπηκόων του από την καλλιέργεια του ελληνικού πολιτισμού . Ο Ισοκράτης αναφέρει επίσης ότι πολλοί άνθρωποι μετανάστευσαν από την Ελλάδα προς την Κύπρο. Ο Ευαγόρας έκοψε χρυσά νομίσματα αντικατέστησε το Περσικό νομισματικό σύστημα και έφερε το ελληνικό αλφάβητο αντικαθιστώντας το κυπριακό συλλαβητάριο. Πέθανε το 374 π.Χ. όταν δολοφονήθηκε μαζί με τον γιο του Πνυταγόρα και τον διαδέχτηκε ο άλλος γιος του Νικοκλής. Ο Ισοκράτης στον επίλογο του εγκωμίου αυτού επέμεινε ότι, αν λάβουμε υπόψη τα κατορθώματα και την υστεροφημία του Ευαγόρα, αυτός πρέπει να θεωρείται ευτυχέστερος από πολλούς ήρωες ή ημίθεους του παρελθόντος.

Ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοιαῦτα λέγειν καὶ γράφειν ἐξ ὧν μέλλομέν σε παροξύνειν ὀρέγεσθαι τούτων, ὧνπερ καὶ νῦν τυγχάνεις ἐπιθυμῶν· σοὶ δὲ προσήκει μηδὲν ἐλλείπειν ἀλλ’ ὥσπερ ἐν τῷ παρόντι καὶ τὸν λοιπὸν χρόνον ἐπιμελεῖσθαι καὶ τὴν ψυχὴν ἀσκεῖν, ὅπως ἄξιος ἔσει καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων. ὡς ἅπασι μὲν προσήκει περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τὴν φρόνησιν, μάλιστα δ’ ὑμῖν τοῖς πλείστων καὶ μεγίστων κυρίοις οὖσιν. χρὴ δ’ οὐκ ἀγαπᾶν, εἰ τῶν παρόντων τυγχάνεις ὢν ἤδη κρείττων, ἀλλ’ ἀγανακτεῖν, εἰ τοιοῦτος μὲν ὢν αὐτὸς τὴν φύσιν, γεγονὼς δὲ τὸ μὲν παλαιὸν ἀπὸ Διός, τὸ δ’ ὑπογυιότατον ἐξ ἀνδρὸς τοιούτου τὴν ἀρετήν, μὴ πολὺ διοίσεις καὶ τῶν ἄλλων καὶ τῶν ἐν ταῖς αὐταῖς σοι τιμαῖς ὄντων. ἔστι δ’ ἐπὶ σοὶ μὴ διαμαρτεῖν τούτων· ἂν γὰρ ἐμμένῃς τῇ φιλοσοφίᾳ καὶ τοσοῦτον ἐπιδιδῷς ὅσον περ νῦν, ταχέως γενήσει τοιοῦτος οἷόν σε προσήκει.

Λεξιλόγιο:

ὀρέγομαι +γενική: επιθυμώ κάτι

περὶ πολλοῦ ποιοῦμαι: θεωρώ κάτι ως σπουδαίο, εκτιμώ κάτι.

περί ὀλίγου ποιοῦμαι: θεωρώ κάτι ασήμαντο

ἀγαπάω- ῶ: είμαι ευχαριστημένος με κάποιος, αγαπώ με τρυφερότητα ὑπογυ(ι)ός: πρόχειρος, πρόσφατος, απροσδόκητος.

τό ὑπογυιότατον: αυτό που έχει γίνει πάρα πολύ πρόσφατα.

ἔστι ἐπὶ τινί: εξαρτάται από κάποιον

Παρατηρήσεις:

1.Να γραφούν οι παρακάτω τύποι

ἐλλείπειν: απαρέμφατα σε όλους τους χρόνους διαμαρτεῖν: μετοχές σε όλους τους χρόνους

διοίσεις & τυγχάνεις: Να γραφεί το β' ενικό και το γ' πληθυντικό όλων των εγκλίσεων του αορίστου β'.

2.φίλων, ταχέως, κρείττων : Να γίνει παραθετική αντικατάσταση των τύπων

3.τοιοῦτος: Να γράφουν οι πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών

4. Να βρεθεί ο συνηρημένος τύπος του κειμένου που ανήκει στην α'  τάξη συνηρημένων ρημάτων και να κλιθεί ο Παρατατικός

5.Η περίοδος "ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοιαῦτα λέγειν καὶ γράφειν ἐξ ὧν μέλλομέν σε παροξύνειν ὀρέγεσθαι τούτων, ὧνπερ καὶ νῦν τυγχάνεις ἐπιθυμῶν" να εξαρτηθεί από τη φράση: ὁ ῥήτωρ ἔλεγεν ὅτι...και να μετατραπεί στον Πλάγιο λόγο

6. τοῖς οὖσιν, γεγονώς: Να αναλυθούν στις αντίστοιχες προτάσεις.

7. ἂν γὰρ ἐμμένῃς τῇ φιλοσοφίᾳ καὶ τοσοῦτον ἐπιδιδῷς, ταχέως γενήσει τοιοῦτος: Να αναγνωριστεί και μετατραπεί ο υποθετικός λόγος ώστε να δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον.

8. ἂν γὰρ ἐμμένῃς τῇ φιλοσοφίᾳ καὶ τοσοῦτον ἐπιδιδῷς: Να γίνει σύμπτυξη σε μετοχές

Γραμματική α΄κλίση ουσιαστικών

Βασικοί κανόνες 

Η γενική πληθυντικού και στα αρσενικά και στα θηλυκά τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη.

Εξαιρούνται και τονίζονται στην παραλήγουσα τα εξής: αἱ αἱτησίαι —> αἱτησίων, ὁ χρήστης —> χρήστων

Η κατάληξη -ας και στα δυο γένη και στους δυο αριθμούς είναι πάντοτε «μακρόχρονη».

π.χ. τοὺς στρατιώτας, τὰς γλώσσας

Κανόνες Αρσενικών έχουν τη γενική ενικού σε -ου έχουν τη κλητική ενικού σε -ᾰ και το α βραχύχρονο, όσα λήγουν σε: -της, -άρχης, -πώλης, -τρίβης, -μέτρης, -ώνης, -λάτρης τα εθνικά —> π.χ. ὁ Πέρσης —> (ὦ) Πέρσα

Προσοχή !! Το όνομα «δεσπότης» στην κλητική ενικού ανεβάζει τον τόνο —> (ὦ) δέσποτα.

΄Εχουν τα δίχρονα φωνήεντα α, ι, υ: βραχύχρονα όσα λήγουν σε: -ῠτης (προερχόμενα από ρήματα π.χ. λύτης ) -ῐδης (εὐπατρίδης ) -ᾰτης (ἁμαξηλάτης ) μακρόχρονα όσα λήγουν σε: -ῑτης (τεχνίτης) -ᾱτης (όσα δηλώνουν καταγωγή: Ἐλεάτης) -ῡτης (όσα δεν προέρχονται από ρήματα π.χ. πρεσβύτης)

Κανόνες Θηλυκών σε -α:

όταν πριν από το -α υπάρχει φωνήεν ή ρ το -ᾱ λέγεται καθαρό και διατηρείται σε όλες τις πτώσεις. Το -α αυτό είναι μακρόχρονο.

Εξαιρούνται και έχουν τo -α βραχύχρονο τα: γαῖα / γραῖα μαῖα / μυῖα / μοῖρα πεῖρα / πρῷρα σπεῖρα / σφαῖρα / σφῦρα και τα προπαροξύτονα: π.χ. ἡ εὐγένεια όταν πριν από -α υπάρχει σύμφωνο, εκτός του ρ, το -ᾰ λέγεται μη καθαρό, είναι βραχύχρονο και μετατρέπεται στη γενική και δοτική ενικού σε -η.

Παράδειγμα: ἡ θύελλα / τῆς θυέλλης / τῇ θυέλλη ἡ γλῶσσα / τῆς γλώσσης / τῇ γλώσσῃ

Στην αιτιατική και την κλητική ενικού το -α είναι ό,τι και στην ονομαστική.

Παράδειγμα: ἡ ἱέρειᾰ —> βραχύ —> άρα: τὴν ἱέρειᾰν / ὦ ἱέρειᾰ ἡ σημαίᾱ —> μακρό —> άρα: τὴν σημαίαν / ὦ σημαία στη γενική πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα και παίρνουν περισπωμένη.

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΕΛ 45-48

Να μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού τα παρακάτω ουσιαστικά:

τὸν πολίτην

τοῦ νεανίου

(ὦ) πελτασταὶ

τοὺς δεσμώτας

τῶν μηνυτῶν

(ὦ) γυμνασιάρχα

τῆς κλίνης

τῇ θεραπαίνῃ

τάς ἀμίλλας

τῶν δαφνῶν

τὴν μέλισσαν

τῆς γαίας

(ὦ) τεχνῖτα

τῶν γυμνητῶν

τοὺς δύτας

τὸν προδότην

τῷ πατριώτῃ

τοῖς ἱππόταις

τὴν τρίαιναν

τῶν μαζῶν

(ὦ) σκαπάνη

τῇ δρακαίνῃ

τῶν σφαιρῶν

ταῖς ἀληθείαις

Επαναληπτικό τέστ ενότητα 1& 2, Φάκελος Υλικού Αρχαία Γ λυκείου

 Α. Κείμενα

«Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι καὶ νῦν καὶ τὸ πρῶτον ἤρξαντο φιλοσοφεῖν, ἐξ ἀρχῆς μὲν τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων θαυμάσαντες, εἶτα κατὰ μικρὸν οὕτω προϊόντες καὶ περὶ τῶν μειζόνων διαπορήσαντες, οἷον περί τε τῶν τῆς σελήνης παθημάτων καὶ τῶν περὶ τὸν ἥλιον καὶ τὰ ἄστρα καὶ περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως. Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν (διὸ καὶ ὁ φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν· ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων)· ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν, φανερὸν ὅτι διὰ τὸ εἰδέναι τὸ ἐπίστασθαι ἐδίωκον καὶ οὐ χρήσεώς τινος ἕνεκεν. Μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸ τὸ συμβεβηκός· σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥᾳστώνην καὶ διαγωγὴν ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι. Δῆλον οὖν ὡς δι’ οὐδεμίαν αὐτὴν ζητοῦμεν χρείαν ἑτέραν, ἀλλ’ ὥσπερ ἄνθρωπος, φαμέν, ἐλεύθερος ὁ αὑτοῦ ἕνεκα καὶ μὴ ἄλλου ὤν, οὕτω καὶ αὐτὴν ὡς μόνην οὖσαν ἐλευθέραν τῶν ἐπιστημῶν· μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκέν ἐστιν.» «Τὰ ὑποκείμενα πρὸς τὸν βίον ἡμῖν οἷον τὸ σῶμα καὶ τὰ περὶ τὸ σῶμα καθάπερ ὄργανά τινα ὑπόκειται, τούτων δ᾽ ἐπικίνδυνός ἐστιν ἡ χρῆσις, καὶ πλέον θάτερον ἀπεργάζεται τοῖς μὴ δεόντως αὐτοῖς χρωμένοις. δεῖ τοίνυν ὀρέγεσθαι τῆς ἐπιστήμης κτᾶσθαί τ᾽ αὐτὴν καὶ χρῆσθαι αὐτῇ προσηκόντως, δι᾽ ἧς πάντα ταῦτα εὖ θησόμεθα. φιλοσοφητέον ἄρ᾽ ἡμῖν, εἰ μέλλομεν ὀρθῶς πολιτεύεσθαι καὶ τὸν ἑαυτῶν βίον διάξειν ὠφελίμως.

Ἔτι τοίνυν ἄλλαι μέν εἰσιν αἱ ποιοῦσαι ἕκαστον τῶν ἐν τῷ βίῳ πλεονεκτημάτων ἐπιστῆμαι, ἄλλαι δ᾽ αἱ χρώμεναι ταύταις, καὶ ἄλλαι μὲν αἱ ὑπηρετοῦσαι, ἕτεραι δ᾽ αἱ ἐπιτάττουσαι, ἐν αἷς ἐστιν ὡς ἂν ἡγεμονικωτέραις ὑπαρχούσαις τὸ κυρίως ὂν ἀγαθόν. εἰ τοίνυν μόνη ἡ τοῦ κρίνειν ἔχουσα τὴν ὀρθότητα καὶ ἡ τῷ λόγῳ χρωμένη καὶ ἡ τὸ ὅλον ἀγαθὸν θεωροῦσα, ἥτις ἐστὶ φιλοσοφία, χρῆσθαι πᾶσιν καὶ ἐπιτάττειν κατὰ φύσιν δύναται, φιλοσοφητέον ἐκ παντὸς τρόπου, ὡς μόνης φιλοσοφίας τὴν ὀρθὴν κρίσιν καὶ τὴν ἀναμάρτητον ἐπιτακτικὴν φρόνησιν ἐν ἑαυτῇ περιεχούσης.»

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λάθος με βάση τα αρχαία αποσπάσματα και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που το επιβεβαιώνουν:

1. Ο άνθρωπος, όταν εμφανίστηκε, ένιωθε έκπληξη για τον κόσμο γύρω του.

2. Ο μύθος  ταυτίζεται με την φιλοσοφία και δεν  ανήκει στην τέχνη.

3. Η απορία και η άγνοια οδήγησε τον άνθρωπο στην φιλοσοφία.

4. Ο άνθρωπος επεδίωξε την γνώση για  την εξασφάλιση της επιβιώσής του

5. Η απόκτηση της γνώσης (επιστήμης) είναι ύψιστος στόχος του ανθρώπου

Μονάδες 10

Β. Να παρουσιάσετε με δικά σας λόγια την πορεία του ανθρώπου από τον θαυμασμό στη φιλοσοφία σύμφωνα με το πρώτο κείμενο αναφοράς 

Μονάδες 15

Γ. Να βρεθούν ετυμολογικά συγγενείς λέξεις από τα παραπάνω κείμενα με τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής=πάθος, είδηση, οντότητα, έναρξη, απόκτημα

Δ. Ποια η σχέση Φιλοσοφίας και Μύθου σύμφωνα με το πρώτο κείμενο αναφοράς  και του παρακάτω παράλληλου κειμένου;

«Λέγεται ὅτι στὴν Ἰωνία ἀποκαλύφθηκε γιὰ πρώτη φορὰ ὁ λόγος, σὲ ἀντίθεση πρὸς τὸν μῦθο. Πρέπει νὰ σημειωθεῖ πὼς δὲν ὑπάρχει καθαρὸς λόγος χωρὶς μῦθο οὔτε καθαρὸς μῦθος χωρὶς λόγο. Ἡ συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μία καὶ ἑνιαία στὴν ἔκπτυξη ὁρισμένων δυνατοτήτων καὶ στὴν βαθμιαία ἔλευσή τους στὴν ἐμφάνεια. Ἡ πίστη τῶν πρώτων φιλοσόφων στὸν Λόγο εἶχε μυθικὸ βάθος. Ἀφοῦ οἱ λογικές τους ἀποδείξεις γιὰ νὰ ἐνισχύσουν τὴν πίστη τους ἦταν ἐντελῶς ἄλογες. Τὶς κρατοῦσε ὀρθὲς μόνον ἡ μυθικὴ πίστη στὸν Λόγο καὶ ἡ ἔστω δύουσα μυθικὴ ἀτμόσφαιρα τῆς ἐποχῆς. Ἄλλωστε ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ὁ ἡρακλείτειος Λόγος, ποὺ εἶναι αὐτόχρημα μυθικός, καὶ ἄλλο ἡ «λογικὴ» τοῦ Ἀριστοτέλη, στὴν ὁποία κατόπιν ὁ Λόγος ἀπομειώθηκε καὶ ἐξέπεσε. Ὡστόσο, ὁ μῦθος ἐπιβίωσε ἀκόμη καὶ στὸν Ἀριστοτέλη. Ἀλλὰ καὶ μέχρι τὴν ἐποχή μας. Ἕνας δακτύλιος μύθου θὰ περιγράφει πάντοτε τὰ ἐνεργήματά μας.’

Χρήστου Μαλεβίτση, τὸ ἀνθισμένο δέντρο, σελ. 163

Αδίδακτο κείμενο

Ισοκράτης Πανηγυρικός 15-18

Με τον λόγο αυτόν, τον οποίο ολοκλήρωσε το 380 π.Χ., ο Ισοκράτης απευθύνεται στον ελληνικό λαό, τον οποίο φαντάζεται συγκεντρωμένο σε κάποια μεγάλη γιορτή του Ελληνισμού. Το πρώτο μέρος του, το επιδεικτικό, αποτελεί ένα εγκώμιο της Αθήνας, ενώ στο δεύτερο, το συμβουλευτικό –από το οποίο προέρχεται και το απόσπασμα - διατυπώνει το όραμά του για την ένωση των Ελλήνων και την από κοινού αντιμετώπιση των βαρβάρων.

Περὶ μὲν οὖν τῶν ἰδίων ταῦτά μοι προειρήσθω. περὶ δὲ τῶν κοινῶν, ὅσοι μὲν εὐθὺς ἐπελθόντες διδάσκουσιν ὡς χρὴ διαλυσαμένους τὰς πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ἔχθρας ἐπὶ τὸν βάρβαρον τραπέσθαι, καὶ διεξέρχονται τάς τε συμφορὰς τὰς ἐκ τοῦ πολέμου τοῦ πρὸς ἀλλήλους ἡμῖν γεγενημένας καὶ τὰς ὠφελείας τὰς ἐκ τῆς στρατείας τῆς ἐπ᾽ ἐκεῖνον ἐσομένας, ἀληθῆ μὲν λέγουσιν, οὐ μὴν ἐντεῦθεν ποιοῦνται τὴν ἀρχὴν ὅθεν ἂν μάλιστα συστῆσαι ταῦτα δυνηθεῖεν. τῶν γὰρ Ἑλλήνων οἱ μὲν ὑφ᾽ ἡμῖν, οἱ δ᾽ ὑπὸ Λακεδαιμονίοις εἰσίν· αἱ γὰρ πολιτεῖαι, δι᾽ ὧν οἰκοῦσι τὰς πόλεις, οὕτω τοὺς πλείστους αὐτῶν διειλήφασιν. ὅστις οὖν οἴεται τοὺς ἄλλους κοινῇ τι πράξειν ἀγαθὸν πρὶν ἂν τοὺς προεστῶτας αὐτῶν διαλλάξῃ, λίαν ἁπλῶς ἔχει καὶ πόρρω τῶν πραγμάτων ἐστίν. ἀλλὰ δεῖ τὸν μὴ μόνον ἐπίδειξιν ποιούμενον, ἀλλὰ καὶ διαπράξασθαί τι βουλόμενον ἐκείνους τοὺς λόγους ζητεῖν, οἵτινες τὼ πόλεε τούτω πείσουσιν ἰσομοιρῆσαι πρὸς ἀλλήλας καὶ τάς θ᾽ ἡγεμονίας διελέσθαι, καὶ τὰς πλεονεξίας, ἃς νῦν παρὰ τῶν Ἑλλήνων ἐπιθυμοῦσιν αὑταῖς γίγνεσθαι, ταύτας παρὰ τῶν βαρβάρων ποιήσασθαι.

Παρατηρήσεις

1. Να μεταφραστεί το απόσπασμα «τῶν γὰρ Ἑλλήνων …διελέσθαι»

2. Με ποιο τρόπο ο ρήτορας πιστεύει ότι οι δύο πόλεις η Αθήνα και η Σπάρτη να μοιράσουν λογικά την ηγεμονία;

3. Να εντοπιστούν οι δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου και να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση

4. Να εντοπιστούν οι ρηματικοί τύποι του Αορίστου β στο κείμενο και να γίνει χρονική αντικατάσταση

5. Να αναγνωριστούν οι αντωνυμίες του κειμένου ως προς το είδος τους και να γραφεί ο αντίθετος αριθμός